Ernstige bezwaren tegen nieuwe afluisterwet Wiv

Er zijn ruim 500 openbare reacties op de conceptwet gegeven - plus een onbekend aantal die niet openbaar zijn. De Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 20xx (Wiv20xx) breidt de afluistermogelijkheden flink uit, waardoor er nu ook kabelgebonden (internet)verkeer mag worden afgetapt. Daar valt dan ook meteen mobiel telefoonverkeer onder, aangezien zendmasten via kabels aan het netwerk van de provider zijn gekoppeld.

Verder is in de wet een recht op ‘verkenning’ van computernetwerken opgenomen, waarbij beveiligingsmaatregelen mogen worden doorbroken en versleuteling mag worden gekraakt. Verdachten zouden gedwongen kunnen worden om hun sleutel af te staan. Verder mogen inlichtingendiensten in binnengedrongen systemen gegevens kopiëren en daartoe ‘technische voorzieningen’ aanbrengen. Telecombedrijven moeten verplicht meewerken om de technische kant te faciliteren - iets waar onder meer Tele2 en KPN in afzonderlijke reacties zeer ernstige problemen mee hebben.

Reacties
KPN stelt dat de voorgestelde tapmogelijkheden in direct conflict staan met het grondwettelijk gegarandeerde communicatiegeheim. Dat de overheid bovendien de kosten voor het tappen onder Wiv20xx bij de telecombedrijven neerlegt is een ander - zij het puur commercieel - pijnpunt.

Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland denken dat de huidige gerichte tap prima voldoet. De proportionaliteit van een breed sleepnet zoals de Wiv20xx voorstelt is volgens hen onvoldoende aangetoond. Het is een sentiment dat ook door softwarereus Microsoft wordt herhaald. “Door de in het voorstel opgenomen verplichtingen op te leggen aan een bredere groep aanbieders en diensten heeft het wetsvoorstel de potentie om het vertrouwen van gebruikers in technologie ernstig te schaden, en innovatie te ontmoedigen”, stelt het bedrijf.

Journalistenvereniging NVJ heeft eveneens stevige kritiek op het wetsvoorstel, dat het vertrouwen tussen potentiële bronnen en journalisten ondergraaft. “Journalistieke bronnen zullen minder bereid zijn om samen te werken met journalisten. Dit raakt de persvrijheid in het hart”, meent NVJ-secretaris Thomas Bruning.

Een speciale Studiecommissie Journalistieke Bronbescherming heeft 19 aanbevelingen voor aanpassingen van het wetsvoorstel gedaan. Het voorstel zoals het er nu ligt, voldoet niet aan minimale juridische eisen en de massale onderschepping van dataverkeer botst met het grondrecht op privacy van alle burgers. “De verplichting om mee te werken aan ontsleuteling kan bovendien een groot chilling effect hebben”, aldus de commissie. Het ontbreekt volgens de commissie binnen Wiv20xx aan onderbouwing van nieuw te verlenen rechten.

Het College voor de Rechten van de Mens maakt bezwaar tegen de gebrekkige onderbouwing binnen het wetsvoorstel. “Het College beveelt aan de noodzakelijkheid en in het bijzonder de effectiviteit van de voorgestelde uitbreiding van de interceptiebevoegdheden nader te onderbouwen”, schrijft het.

Advocaat Otto Volgenant van Boekx Advocaten, die namens onder andere de NVJ eerder dit jaar in kort geding de Wet Bewaarplicht Telecommunicatie buiten werking liet stellen: “Dit wetsvoorstel krijgt vanuit juridisch oogpunt een dikke onvoldoende. We zijn eerder naar de rechter gegaan om de gebrekkige Nederlandse regeling van journalistieke bronbescherming aan de kaak te stellen. Mocht dit wetsvoorstel worden aangenomen, dan stappen we meteen weer naar de rechter. Maar we gaan er vanuit dat het kabinet verstandig is en het wetsvoorstel flink verbetert.”

Mensenrechtenorganisatie Amnesty International hekelt de brede rechten die aan inlichtingendiensten worden toegekend: “In een democratische rechtsstaat zoals Nederland kan het nooit noodzakelijk zijn om de gehele bevolking onder communicatie-surveillance te plaatsen. Het wetsvoorstel breekt met een wereldwijde trend om meer waarborgen op te nemen in de bevoegdheden van inlichtingen- en veiligheidsdiensten om niet-noodzakelijke en disproportionele inbreuken op mensenrechten te voorkomen of te compenseren.”

De site Security.nl heeft een helder overzicht van belangwekkende reacties van maatschappelijke organisaties.

Zie verder Internetconsultatie Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 20xx